Otomatik şanzımanlı araçlarda çok fazla karşılaşılan arızalardan olan vites geçişlerinde vurma ve vuruntu neden olur? Otomatik vites geçişlerinde silkeleme ve titreme sebebi nedir? Kısaca otomatik şanzımanlı araçlarda vites geçişleri sırasında titreme, tekleme, vuruntu ve sarsıntı olmasının sebepleri nelerdir sorularına yanıt arayacağız.
Otomatik vites arabalar kullanım açısından oldukça rahattır. Sürücü vites kolunu bir kez hareket ettirdiği zaman artık vites atmasına gerek kalmaz. Araba kendi kendine vites değiştirir. Manuel şanzımanlarda daha basit yapıda iken otomatik şanzımanlar daha karmaşık sisteme sahiptir. Örneğin manuel şanzımanda 20 kadar dişli varken otomatik şanzımanlarda bu 100 taneye kadar çıkabilmektedir. Ayrıca otomatik şanzımanların içinde hidrolik sistemler bulunabiliyor. Otomatik şanzıman arızaları hem pahalı hem de tamir açısından daha zordur.
İlginizi Çekebilir: Motor Arıza Lambası Neden Yanar?
Otomatik Şanzıman Nasıl Çalışır?
Motor ve bileşenlerinde yer alan sensörler yardımıyla aracın devir hızı hesaplanır. Bu sırada motor ile şanzıman arasında yer alan tork konvertörü, motorun oluşturduğu tork gücü artırarak şanzımana iletir. Şanzıman içerisinde bulunan hidrolik iticiler aracın devir hızına göre dişlikler arasında vites geçişleri sağlar. Ayrıca şanzıman kontrol modülü, şanzımanın dönüş hızını hesaplayarak gücü tekerlere iletir. Otomatik şanzımanlara bir tür robot diyebiliriz.
Otomatik Vites Geçişileri Vuruntu ve Sarsıntı Sebepleri Nelerdir?
Otomatik vitese sahip aracınızla yolda giderken vites değişimlerini hissetmemeniz gerekiyor. Ancak şanzımanda arıza olduğu zaman vites geçişlerine vurma, sarsıntı, tekleme ve silkeleme gibi sorunlar meydana gelebilir. Bunların hepsi şanzıman ve diğer sistemlerle ilgili arızaların sonuçlarıdır.
1- Eskimiş Şanzıman Yağı
Şanzıman içerisinde onlarca dişli hareket eder. Eğer metal hareketi varsa orada aşınma ve ısınma vardır. Bunun için üreticiler şanzıman içerisinde yağ kullanırlar. Şanzıman yağının görevi dişlileri yağlamak ve aşırı ısınmasını engellemektir. Şanzıman yağının ortalama 150-200 bin kilometre kadar ömrü vardır. Bu süre dolduktan sonra yağlama özelliğini kaybeder ve su gibi bir hal alır. Bunun sonucunda şanzımanın vites geçişlerinde takılmalar oluşur. Siz bunu sürüş sırasında vurma ve sarsıntı olarak hissedebilirsiniz. Aracınızın şanzıman yağ değişimi bakımlarını asla aksatmamanız gerekmektedir.
2- Şanzıman Yağı Seviyesinin Azalması
Şanzıman içerisindeki yağ kapalı bir ortamda hava ile temas etmeden bulunur. Bu sızdırmazlığı bir çok conta ve keçe yerine getirir. Ancak eskimiş contalar şanzıman yağının sızıp yere dökülmesine neden olabilir. Yağsız kalan dişliler vites geçişlerinde zorlanmaya neden olacaktır. Aracınıza binmeden önce orta taraflarından kırmızı renkli yağ dökülüp dökülmediğini kontrol etmeniz sizin ve aracınızın sağlığı açısından önemlidir.
3- Eksantrik Mili (Kam Mili) Konum Sensörü Arızası
Motor kontrol ünitesi (ECU) vites geçişlerini ayarlamak için eksantrik milinin dönüş hızını hesaplamak ister. Bu sebeple motorun üst tarafında kam mili sensörü adı verilen bir sensör vardır. Mil dişlisinin üstünde bulunan ölü nokta sensörden her geçtiğinde kam milinin hızı ve konumu belirlenir. Şanzıman kontrol modülü bu hıza göre aracınızda vites değişimlerini sağlar. Eğer eksantrik mili konum sensörü arıza yaparsa, modül vites geçişlerini ayarlayamaz. Bu durumda aracınızın vites denişlerinde sarsıntı ve silkeleme meydana gelir.
4- Tork Konvertörü Arızası
Tork konvertörü yani tork dönüştürücü aracın motoru ile şanzımanı arasında yer alır. Motorun oluşturduğu tork gücü krank miline aktarılır. Ancak hemen şanzımana iletilmeden bu parçaya gelir. Tork konvertörü motordan aldığı gücü artırarak şanzımana iletir. Bu sayede motorun gücü kayıpsız olarak şanzımana aktarılmış olur. Diğer bir görevi ise motorun oluşturduğu titreşimleri yok ederek şanzımanın titreşimli çalışmasının önüne geçmektir.
5- Şanzıman Kontrol Modülü (Şanzıman Beyni) Arızası
Şanzıman kontrol modülü (TCM) veya diğer adıyla şanzıman beyni motor ve parçalarında bulunan diğer sensörlerden sürekli olarak bilgi toplar. Gaz pedalının konumu, motor devri ve krank mili dönüş hızı gibi bilgiler şanzıman kontrol modülüne iletilir. Bu modül viteslerin değişim aralığı için bu bilgileri analiz eder. Ancak modül arıza yaptığında vites geçişleri düzensiz olacaktır. Sonuç olarak vites geçişlerinde tekleme ve sarsıntı meydana gelecektir.
6- Yarı Otomatik Şanzımanlarda Balatanın Bitmesi
Markaların hepsinin kullandığı çift kavramalı şanzıman adları vardır. Bunlar “DSG, DCT, Powershift, EDC, S-Tronic” olarak isimlendirilmiştir. Çift kavrama şanzımanlarda debriyaj sistemi bulunur. Ancak sürücü yerine debriyajı bir robot hareket ettirir. Yani bu şanzımana sahip araçlarda baskı balata bulunmaktadır. Bu tür yarı otomatik şanzımanlarda baskı balata bittiği zaman vites geçişlerinde vuruntu olabilir.
7- Şanzıman Hidrolik Arızaları
Şanzıman içerisinde vites değiştiriciyi hareket ettirmek için hidrolik bir kol bulunur. Bu kol ilgili vites dişlileri arasında sürekli olarak gezer. Eğer şanzıman hidroliğinde sorun meydana gelirse vites değişimlerinde takılmalar meydana gelebilir. Bunun sonucunda tekleme ve titreme meydana gelebilir.
8- Şanzıman Dişlisi Aşınması
Otomatik şanzımanın dişlileri sürekli olarak sürtünme halindedir. Bu sürtünme zamanla şanzıman dişlilerinin aşınmasına neden olur. Bunun sonucunda ilgili dişlide atma meydana gelir. Siz bunu vites geçişlerinde sarsıntı olarak algılayabilirsiniz. Ancak dişli kaçırıyor olduğundan bunun gibi belirtiler veriyordur.
Kaynak: reeloto.com
